ابطال تقسیم‌نامه یکی از موضوعات مهم در دعاوی حقوقی مرتبط با املاک مشاع و ارثیه است. بسیاری از افراد پس از تنظیم تقسیم‌نامه، به دلایل مختلفی مانند عدم رضایت، جعل، غبن یا عدم رعایت قانون، خواهان ابطال تقسیم‌نامه می‌شوند. در این مقاله، به‌طور کامل شرایط و راه‌های قانونی ابطال تقسیم‌نامه را بررسی می‌کنیم. اگر در این زمینه نیاز به مشاوره حقوقی تخصصی دارید، همین حالا با ما تماس بگیرید.
تقسیم‌نامه چیست؟
تقسیم‌نامه توافق‌نامه‌ای است که میان شرکا یا ورثه برای تقسیم مال مشاع یا ارث تنظیم می‌شود. این سند ممکن است به‌صورت رسمی (تنظیم‌شده در دفترخانه) یا عادی باشد. گاهی این تقسیم به دلایلی دچار اشکال شده و یکی از طرفین درخواست ابطال آن را مطرح می‌کند.
دلایل ابطال تقسیم‌نامه
در حقوق ایران، مواردی وجود دارد که در صورت تحقق آن‌ها، می‌توان درخواست ابطال تقسیم‌نامه را در دادگاه مطرح کرد. از جمله:
1. عدم رضایت یا فریب در امضا
اگر یکی از طرفین با اکراه، اجبار، فریب یا اشتباه تقسیم‌نامه را امضا کرده باشد، این سند فاقد اعتبار است و می‌توان ابطال آن را درخواست کرد.
2. عدم اهلیت امضاکننده
در صورتی که یکی از شرکا یا ورثه اهلیت قانونی (مثلاً به دلیل صغر سن یا جنون) برای امضای تقسیم‌نامه نداشته باشد، تقسیم‌نامه قابل ابطال است.
3. جعل یا صوری بودن سند
اگر ثابت شود که تقسیم‌نامه جعلی یا صوری بوده است، دادگاه می‌تواند آن را بی‌اعتبار اعلام کند.
4. غبن فاحش در تقسیم
مطابق ماده ۳۱۳ قانون مدنی، اگر در تقسیم بین شرکا غبن فاحش (زیان شدید) به یکی از طرفین وارد شده باشد، وی حق درخواست ابطال یا فسخ تقسیم‌نامه را دارد.
5. عدم رعایت مقررات قانونی
در صورتی که مفاد تقسیم‌نامه با قوانین آمره مانند مقررات مربوط به ارث، املاک ثبت‌شده، یا حقوق افراد (مثل سهم‌الارث همسر یا فرزند) مغایرت داشته باشد، امکان ابطال وجود دارد.
مراحل و نحوه ابطال تقسیم‌نامه
برای ابطال تقسیم‌نامه باید مراحل زیر طی شود:
جمع‌آوری مستندات و دلایل
مانند گواهی عدم رضایت، دلایل جعل، مدارک پزشکی (در صورت اثبات بی‌اهلیتی)، کارشناس رسمی دادگستری برای اثبات غبن و...
تنظیم دادخواست حقوقی
دادخواست ابطال تقسیم‌نامه باید به دادگاه عمومی حقوقی محل وقوع مال غیرمنقول یا محل اقامت خوانده ارائه شود.
رسیدگی قضایی و صدور حکم
پس از بررسی مدارک و شنیدن اظهارات طرفین، قاضی تصمیم نهایی در خصوص ابطال یا صحت تقسیم‌نامه را اعلام می‌کند.
آثار ابطال تقسیم‌نامه
در صورتی که دادگاه حکم به ابطال تقسیم‌نامه دهد:
مال مشاع به حالت قبل از تقسیم بازمی‌گردد.
تقسیم‌نامه از نظر حقوقی بی‌اثر خواهد شد.
شرکا می‌توانند درخواست تقسیم جدید را مطرح کنند.
جمع‌بندی
ابطال تقسیم‌نامه موضوعی تخصصی و حساس است که نیازمند آشنایی کامل با قوانین مدنی، اصول حقوقی، و روش‌های اثبات است. اگر شما هم درگیر چنین پرونده‌ای هستید یا نسبت به اعتبار تقسیم‌نامه موجود تردید دارید، پیشنهاد می‌کنیم حتماً با وکیل مجرب مشورت کنید.
نیاز به مشاوره حقوقی دارید؟
اگر در زمینه ابطال تقسیم‌نامه، دعاوی ارث، املاک مشاع یا سایر امور حقوقی مرتبط نیاز به راهنمایی دارید، همین حالا با ما تماس بگیرید.
